Nuôi yến trong nhà là một hoạt động kinh doanh phổ biến tại Việt Nam hiện nay. Việc thiết kế và hoàn thiện quy trình nuôi yến trong nhà là cấp thiết để làm cơ sở cho việc phát triển nghề nuôi yến trong nhà trên toàn quốc. Nuôi yến trong nhà không hề đơn giản. Việc này đòi hỏi người nuôi phải nắm bắt được đặc điểm tự nhiên của chim yến và cần lên kế hoạch xây dựng nhà nuôi hợp lý. Dưới đây sẽ chia sẻ những thông tin hữu ích giúp bạn nuôi yến thành công và hiệu quả.
Chim yến và những đặc điểm tự nhiên
Chim yến là loài chim có kích thước nhỏ. Chim thường có chiều dài từ 10-15cm và trọng lượng khoảng 20-35g. Đặc điểm nổi bật nhất của chim yến là khả năng xây tổ yến từ nước dãi của chính chúng. Tổ yến là nguồn thực phẩm quý giá với giá trị kinh tế cao. Yến được ưa chuộng trong nhiều nền văn hóa trên thế giới.
- Chim yến có màu sắc thường là màu nâu hoặc màu xám, với những vết hoa trắng hoặc vàng ở mắt và cổ.
- Chim yến có thể bay với tốc độ khoảng 60 km/h. Chim có thể bay suốt đêm hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu.
- Chim yến thường sống ở các khu vực đồi núi, vùng ven biển và hồ nước.
- Chim yến là loài chim ăn côn trùng và các loại mồi nhỏ khác như tôm, cá và giun.
- Chim yến là loài chim đơn độc, thường xây tổ trên các mỏm đá hoặc trong các hang động.
Hiện nay, phân loài chim yến này được phân bố ở hầu hết các địa phương từ Thanh Hóa đến Cà Mau. Đặc biệt chim yến tập trung với số lượng khá lớn ở các tỉnh duyên hải miền Trung đến các tỉnh Nam Bộ. Nghề nuôi yến trong nhà đã hình thành và đang phát triển với nhiều triển vọng.
Các yếu tố quyết định thành công trong việc nuôi yến
Vị trí xây dựng nhà yến
- Vị trí địa lý: Vị trí địa lý của nhà yến cần phải đảm bảo tiếp nhận được nguồn thức ăn từ thiên nhiên như côn trùng, mật hoa, hoa quả,…
- Ngoài ra, nơi xây dựng nhà yến cần phải có khí hậu phù hợp với các loài chim yến.
- Nơi chim Yến bay qua trên đường đi kiếm ăn và trên đường về tổ.
- Không có nhiều cây cao chắn tầm nhìn và vòng lượn
- Gần ao, hồ, mặt nước.
Nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng
- Nhiệt độ: Chim yến cần một môi trường có nhiệt độ ổn định trong khoảng 25-30 độ C . Chim cần nhiệt độ đó để phát triển và sản xuất tổ yến tốt. Nếu nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, chim yến có thể bị stress. Đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của chúng.
- Độ ẩm: Độ ẩm là yếu tố quan trọng khác cần được điều chỉnh trong nhà yến. Chim yến cần một môi trường có độ ẩm từ 60-70% để phát triển và sản xuất tổ yến tốt. Nếu độ ẩm quá cao, có thể gây ẩm mốc và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Nếu độ ẩm quá thấp, có thể khiến cho tổ yến khô và không đủ độ ẩm.
- Ánh sáng: Ánh sáng cũng là yếu tố quan trọng trong nuôi yến trong nhà. Chim yến cần ánh sáng để có thể tìm kiếm thức ăn và xây tổ yến. Tuy nhiên, nếu quá sáng hoặc quá tối đều ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của chim yến. Thông thường, người nuôi yến sử dụng đèn LED với màu sáng. Họ tạo độ sáng phù hợp để tạo ra một môi trường ánh sáng thích hợp cho chim yến.
Hệ thống âm thanh và mùi bầy đàn
- Hệ thống âm thanh: Chim yến là loài chim đơn độc và thường sống trong những khu vực yên tĩnh. Vì vậy, âm thanh trong nhà yến cần được giữ ở mức độ thấp nhất. Làm vậy có thể để không ảnh hưởng đến sức khỏe và năng suất của chim yến. Tuy nhiên, một số người nuôi yến sử dụng âm thanh như nhạc, tiếng nói hoặc các âm thanh tự nhiên. Mục đích để kích thích chim yến và tăng năng suất sản xuất tổ yến.
- Mùi bầy đàn: Mùi bầy đàn của chim yến có thể giúp thu hút các con chim mới đến nhà yến. Tuy nhiên, mùi bầy đàn cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của chim yến nếu không được kiểm soát tốt. Người nuôi yến cần giữ cho nhà yến luôn sạch sẽ và thoáng mát. Điều này hạn chế mùi bầy đàn và các tác nhân gây ô nhiễm.
Các điều kiện để làm nhà nuôi yến
Nhà có diện tích 100m2 trở lên. Nhà nuôi yến thành phố phải cao hơn nhà xung quanh nhà kế bên. Cần phải có chuồng lượn của yến theo mô hình tự nhiên. Nhà vùng quê thoáng thì điều kiện tốt cho chim bay lượn và nguồn thức ăn nhiều hơn.
Vùng muốn nuôi yến đạt số lượng chim yến có khả quan mới đầu tư xây dựng nhà nuôi yến. Các bước thực hiện xây dựng như thế nào chuẩn tạo mô hình như thiên nhiên và thực hiện chuyển giao công nghệ nuôi yến sào trong nhà.
Nhà đang ở nâng thêm tầng để nuôi, bên công ty tư vấn đến khảo sát thực tế. Họ sẽ hướng dẫn cách làm cụ thể. Cần chừa lỗ thông thoáng đúng quy cách, và kiểm tra hướng chim ra vào theo đúng quy trình tự nhiên thích hợp điều kiện chim yến làm tổ.
Nếu nhà xây mới hoàn toàn riêng cho việc nuôi chim yến, cần xây dựng đúng quy trình nuôi chim yến. Chọn địa điểm khu vực xây dựng nhà nuôi yến gần sông hồ, đồng ruộng là môi trường lý trưởng thích nghi nhất cho chim yến.
Kích thước xây dựng nhà nuôi yến
Kích thước các nhà yến hiện nay được xây dựng ở Việt Nam mang lại sản lượng cao là 5×20 m, 6x21m, 7x15m đến 10x20m. Đôi khi cũng có những nhà yến được đầu tư quy mô lớn như 20x30m hoặc lớn hơn. Khi đầu tư xây dựng nhà yến, thì kích thước và số tầng phụ thuộc vào quần đàn chim yến sinh sống ở khu vực đó.
Nhà yến thường được xây thành nhiều tầng. Chiều cao mỗi tầng từ 3m – 4,5m, tùy theo điều kiện môi trường khí hậu ở từng vùng. Ở những vùng nhiệt độ và biên độ nhiệt cao thì chiều cao tầng từ 3,5m – 3,9m để tạo sự thông thoáng và nhiệt độ tối ưu. Ở những vùng biên độ nhiệt thấp như khu vực miền Tây Nam Bộ thì chiều cao tầng 3,2m – 3,4m.
Vị trí xây dựng lỗ để thu hút chim bay ra bay vào rất quan trọng. Có hai phương án mở lỗ chim. Một là sử dụng giếng trời để khoảng trống cho chim bay xuống nhà yến. Hai là phương pháp mở lỗ từ chuồng cu. Kích thước mở lỗ chim bay ra vào nhà yến tùy theo từng kiểu nhà, nhưng tối thiểu là 30x40cm.
Các mô hình nhà nuôi yến phổ biến tại Việt Nam
Hiện nay ở Việt Nam có 3 loại mô hình nhà yến phổ biến nhất:
- Mô hình xây nhà yến bằng gạch, bê tông cốt thép: Đây là mô hình phổ biến nhất tại Việt Nam. Khí hậu Việt Nam thường phải chịu bão lũ. Vì vậy việc xây dựng nhà yến bằng gạch tạo nên sự chắc chắn. Mô hình này có độ bền và tuổi thọ cao, đảm bảo tốt điều kiện nhiệt độ và độ ẩm trong nhà yến.
- Mô hình xây dựng 3D: hiện nay một số nhà yến ở miền Nam sử dụng mô hình này để thiết kế xây dựng mô hình núi nhân tạo nuôi chim yến. Nguyên tắc thiết kế và thi công của mô hình này là đan khung thép. Sau đó phun hỗn hợp vữa xi măng và chất phụ gia. Mô hình này tuổi thọ thấp, có nhiều công trình 5 -7 năm đã có dấu hiệu xuống cấp rất khó khắc phục, chi phí đầu tư cao.
- Mô hình nhà lắp ghép bằng tấm lợp thông minh: được thực hiện theo hình thức thiết kế khung sắt, lợp mái và bao bọc tole, tấm lợp thông minh. Mô hình này có ưu điểm là thi công nhanh, vật liệu nhẹ. Hơn nữa phù hợp với vùng địa chất yếu như đồng bằng sông Cửu Long. Nhược điểm là độ bền thấp, khó điều chỉnh được nhiệt độ, độ ẩm trong nhà yến.
Kết luận
Nuôi yến là một nghề mang tiềm năng phát triển lớn. Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển ngành nuôi yến, với địa hình, khí hậu và điều kiện thổ nhưỡng phù hợp cho sự phát triển của yến. Hơn nữa, sự phát triển của ngành du lịch cũng đóng góp đáng kể vào tăng nhu cầu sử dụng sản phẩm từ yến, tạo thêm cơ hội cho người nuôi yến. Nuôi yến là một ngành nghề mang lại thu nhập ổn định và khả năng sinh lời cao. Việc nuôi yến không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp bảo vệ môi trường, tạo việc làm cho người dân địa phương và đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước.